Başkalarının düşüncelerine bu kadar çok takılmayı nasıl öğrendiğini merak edebilirsin.
Senmerkezcilik dediğim bu durum hayatına çok zarar veriyor.
Benmerkezci olmaktan da tiksiniyorsun. Sıkışmış hissediyorsun.
Bu yazımda senmerkezciliği aşmak için kendine nasıl anlayış gösterebileceğini anlatmak istiyorum.
Senmerkezciliği anlamak istiyorsan her davranışın arkasında bir niyet olduğunu hatırlamalısın.
Ne kadar farkındasın bilmiyorum ama önce ben yerine seni yani karşı tarafı merkeze alıp onun memnuniyetini sağlamanın getireceği avantajlar olduğunu inkar edemezsin.
Bu avantajlar için senmerkezci davranırsın.
Bunun üzerinde yeterince düşünmemiş olabilirsin.
O yüzden seni bazı gerçeklerle yüzleştireyim.
Başkalarının düşüncelerini kendini ihmal ederek önemsemeyi tabii ki çocukluk döneminden itibaren öğrenirsin.
Ebeveynler ve yakın akrabalar çocukluktan itibaren bilinçli ya da bilinçsiz şekilde senmerkezciliği öğretir.
Bu öğrenme deneyimlerinde ön plana gelen 6 etken olduğunu düşünüyorum.
1. Cezalandırılmak
Bunlardan ilki cezalandırılmaktır.
Düşüncelerini, duygularını, isteklerini ifade ettiğinde bu durum karşı tarafın hoşuna gitmeyip cezalandırırsa o zaman kendini önemsiz görmeye başlayabilirsin.
“Ne ağlıyorsun, onu yapamazsın, otur-kalk” sürekli yönlendirme ve alan tanınmaması ıstırap vericidir.
Disipline etme ya da daha karanlık amaçlarla cezalandırma amacıyla duygusal, fiziksel şiddete maruz kaldıysan şunu öğrenirsin:
Başkalarını memnun etmek, onlarla karşı karşıya gelmemek, kendi duygularımı-düşüncelerimi-isteklerimi önemsememek daha güvenli.
O şartlarda öyleydi ama şimdi de öyle mi? Bir düşün…
2. Kendinden şüphelenmek
Cezalandırılmanın sonucu olarak kendinden şüphe etme alışkanlığı geliştirirsin.
O zaman da kendine olan saygın azalır.
Kendin olmaya izin vermeyince yoksunluk yaşarsın.
Mesela okulda başarı gösterince ya da uslu, efendi olunca takdir ve onay geliyorsa o zaman iyi hissedersin.
Kendine saygı duyabileceğini görürsün.
Bu da senmerkezciliği besleyen bir pekiştireç olabiliyor.
Başkalarına iyi görünmek, onları etkilemek saygı duyulmanı ve değer görmeni sağlıyor gibidir.
Gerçekten de öyle mi? Bir düşün…
3. Model Almak
Senmerkezcilik model alarak da öğrenilebilir.
Anne ve babanı gözlemleyerek kendini ve hayatı tanıyorsun.
Mesela annenin otoriter bir yapısı var ve baban da senmerkezci bir tutumla aşırı uyumlu şekilde davranıyorsa babanın davranışını daha normal ve olması gereken bir model olarak görebilirsin.
Sonuç olarak arızayı annen çıkarıyor ve baban da uyumlu olmaya çalışarak kavgaların büyümesini önlüyor.
Tabii dışarıdan görünen böyle.
Orada başka şeyler de olabilir ama bu başka bir yazının konusu.
Babanı gözlemleyip “Demek ki hayat böyle, bu gibi yakın ilişkilerde doğru olan senmerkezci şekilde davranmaktır”ı öğreniyorsun.
Bu da sana netlik ve güven sağlıyor.
Model aldığın kişiye sorsak, kendini ideal bir model olarak görüyor mu? diye…
Ne cevap verirdi? Bir düşün…
4. Dedikodu Maruziyeti
Dedikodu ortamında bulunmanın senmerkezcilik alışkanlığını besleyebilecek maruziyet yaratabileceğini düşünüyorum.
İsveçli bilim insanları Türkiye’de bu konuda araştırma yapabilir 🙂
Dedikodunun çocuk gelişimine olumsuz etkileri olduğu bilimsel literatürde de bilinen bir şeydir.
Senmerkezci birisi olarak çocukluğunda mesela annenin komşu veya akraba ziyaretlerindeki muhabbetlerde hep başkalarının dedikodusunun döndüğünü gözlemlemiş olabilirsin.
Bu diyaloglara maruz kalınca bazı kişilerde “İnsanlar benim de arkamdan konuşulabilir, onlara dedikodu yapabilecekleri malzeme vermemeliyim, kendimi aynı duruma sokmamalıyım, dikkatli olmalıyım.” şeklinde bir düşünce belirebilir.
5. Fedakarlık Beklentisi.
Senmerkezcilik alışkanlığına neden olan önemli bir etken de fedakarlıktır.
Kardeşlere, sorunlu anne ve babaya bakmak gibi sorumluluklar yüklenen kişilerde zaman içinde şöyle bir düşünce gelişebiliyor:
“Benim ihtiyaçlarım ikinci planda olmalı yoksa bencil birisi olurum. Kendine saygı duymak ve değer görmek için sevdiklerime fedakar şekilde yaklaşmalıyım.”
Bu beklentiyle hareket ettiğinde, senin fedakarlık düzeyinde olmasa da biraz bile karşılık görmediğinde hayal kırıklığına uğrayacaksın ama sen fedakarlığı daha erdemli gördüğün için kendine saygını kaybetmemek için bu alışkanlığa yapışmaya çalışacaksın.
Tanıdık geliyor mu?
6. Saygısızlığa Uğramak
Saygısızlığa uğradığın, utandırıldığın durumlar yaşadıysan saygı ihtiyacın epey ihmal edilmiştir.
Alkolik sorunlu bir baban varsa, komşuların sürekli sesten kapınıza dayandığı büyük kavgalar oluyorsa, okulda utandırıldığın çok sayıda olay yaşadıysan senmerkezcilik alışkanlığı geliştirme olasılığın artabilir.
Dışarıdan saygı görme ihtiyacın büyük oranda ihmal edildiği için bu açlığı kapatmak için başkalarının düşüncelerine çok hassas olursun.
Böylece dışarıdan daha fazla saygısızlığa uğrayacağın durum olmazsa kendine de saygı duyabileceğini düşünürsün.
Kendine saygı duymak için gerçekten böyle mi olmalı? Bir düşün…
Gördüğün gibi sürekli başkalarının düşüncelerine takılmanın kendine göre belirli bir mantığı var.
Ama bu mantığı analiz ettiğinde artık her koşulda o kadar da mantıklı olmadığını göreceksin.
Senmerkezcilik yerine bizmerkezciliği öneriyorum.
Kendine iyi bak. Kendine değil de neden başkalarına daha iyi bakmayı önemsediğini fark etmen önemli bir adım olacaktır.
Uzm. Psk. Cem Gümüş
Bir Yanıt
Az önce yanlızlık korkusu ile ilgili videonuzu izledim , çok tanıdık geliyordu sizin deyişinizle ..sonra sizden danışman olarak yardım alabileceğimi düşünüp size bı mesaj yolladım galiba sonra sizin İstanbul ‘da hizmet verdiğinizi öğrendim ve size kesinlikle ulaşamayacağımi anladım yapacak birşey yok .senmerkezcilik te bana tanıdık geldi sizin sayenizde sorunlarıma teşhis koydum ama bakalım tedavi kimin elinden olucak … Yazılarınız eminim bi çok insan için faydalıdır herşey için teşekkürler…🙂