Yakın çevremde eşim, ailem, iş ortamımdaki kişiler neden hep problem yaratıyor? Bunların dertleri nedir? diye yakınıyorsun.
Belki de dünyanın gidişatını düşündüğünde genel olarak tüm insanlara karamsar bakıyorsun.
İnsanların özünde kötü ve bencil canlılar olduğunu düşünüyorsun.
Tarih boyunca sorunlar, savaşlar hep olmuş ve bundan sonrada olacak gibi görünüyor.
Tüm bu koşullar altında insanın psikolojik olarak sakin kalabilmesi çok zor ama bu yazıda bu zorluğu kolaylaştırmana yardımcı olmak için bazı şeyler paylaşmak istedim.
Psikolog olarak işim gereği yüzlerce insanın iç dünyalarına tanık oldum.
Her türde kişiyle konuşma fırsatım oldu ve şunu gördüm ki insanları kötü ve bencil olarak tanımlarsak çok yüzeysel düşünürüz.
Şimdi diyebilirsin ki; herkes özünde iyidir ve bu yüzden de onlara anlayış göstermemiz gerektiğini söyleyeceksin ama ben almayayım teşekkürler, diyebilirsin.
Açıkçası böyle düşünürsen de yüzeysel bir değerlendirme yapmaya devam edersin.
Benim bu yazıda odaklandığım şey anlayış göstermek değil; gerçekle yüzleşip ona göre hareket etmek. Anlayış göster ve bu tür sorunlu kişileri kabullen demiyorum. Gerçekle yüzleş…
Ondan sonra zaten ne olması gerekiyorsa su yolunu bulacaktır.
İnsanın yargılarla, varsayımlarla kendini kandırması çok acı bir şey.
Böyle yapmayıp gerçekle yüzleşen danışanlarımın ve öğrencilerimin hayatlarında birçok şeyin olumlu anlamda değiştiğini tekrar tekrar gördüm.
İnsanların sorunlu doğasını daha iyi tanıyıp bazı gerçeklerle yüzleşmenin iç dünyanda daha dingin hissetmek açısından önemli olduğunu düşünüyorsan okumaya devam edebilirsin.
Peki sorunlu kişilerin neden hep sorun yarattığıyla ilgili yüzleşmen gereken gerçekler neler?
Ön plana çıktığını düşündüğüm üç tanesini paylaşayım.
1. Psikolojik Uyku Hali
Bunlardan ilki psikolojik uyku halidir.
Uyan Yöntemi sistemimde de anlattığım psikolojik uyku hali demek, geçmiş deneyimlerinden öğrendiğin ve bilinç dışına kaydedilmiş kalıplarla hareket etmektir.
Bu kalıplar seni gerçeklikten uzaklaştırıp uyku halinde tutar.
Örneğin, ben kötü birisiyim, mutluluğu hak etmiyorum, sevilebilecek birisi değilim, başarısızım, yeterli olmak için hep diğerlerinden daha önde olmalıyım, insanlar hep birbirini ezer o yüzden ben ezilen değil ezen olacağım gibi kalıplar yaşam kaliteni kısıtlar.
Bu kalıplarla hareket eden kişiler hem kendinin hem de yakınlarının hayatlarında sorun yaratır.
Uyan Yöntemimde ilk basamakta uyku haline karşı uyanık olup sorun işaretlerini fark etmenin önemli olduğunu anlatıyorum.
İşte sorun yaşayan kişiler bunları yapmayan ve kendilerini psikolojik uyku haline bırakan kişilerdir.
2. Beceri Eksikliği
Psikolojik uyku halini fark eden ama sorun yaratmaya devam eden kişilerin böyle davranmalarının ikinci nedeni de beceri eksikliğidir.
Sağlıklı iletişim kurma, duygularını ifade edebilme, agresifleşmeden kendini ortaya koyabilme, hakkını arayabilme, empati kurabilme, stratejik ve çözüm odaklı düşünebilme, disiplin, duyguları tolere edebilme gibi birçok beceriye ihtiyacımız vardır.
Bu becerilerde eksiklik olduğu oranda sorun yaşanması kaçınılmazdır.
Özellikle her türlü yakın ilişkide ve iş hayatında bu tür becerilerin gelişmiş olması önemlidir.
3. Sorunlu Biyoloji-Çevre
Aklına şöyle bir soru gelebilir; her sorunun nedeni sadece o kişide mi aranmalıdır?
Açıkçası bu da yüzeysel bir değerlendirme olur.
Biyolojik ve çevresel sorunlarda bir kişinin sorunlu davranışlarında önemli bir faktör olabilir.
Her şey tamamen bizim kontrolümüzde ve sorumluluğumuzda değildir.
Bizim davranışlarımız beyin yapımız, kimyamız ve hormonlarımızdan da doğrudan etkilenir.
Bazı kişilerde bu açıdan yaşanan anormallikler duygu ve düşünce dünyasında problemlere neden olabilir.
Bipolar, şizofreni, şiddetli obsesif kompulsif bozukluk gibi psikiyatrik sorunlarda biyolojik etkenleri göz ardı edemeyiz.
Çevresel sorunlarda kişinin sorunlarının önemli bir nedeni olabilir.
Çok sorunlu bir aile ortamında büyümek, savaş ortamında bulunmak, ihtiyaçları karşılamayı doğrudan engelleyen şartlar içinde yaşamak, büyük kayıplar vermek gibi travmalar kişinin iç ve dış dünyasını derinden sarsar.
Yaşanan yoğun kaygı, üzüntü, öfke, hayal kırıklıkları sağlıklı şekilde işlenmediğinde büyük sorunlara neden olabilir.
Suç işleyen, insanlara zarar veren, kötü şeyler yapan çok sorunlu kişilerin, diğer insanlarla karşılaştırıldığında geçmişlerinde bu tür durumlar yaşamış olma olasılıklarının daha yüksek olduğu bilinen bir gerçektir.
İşte psikolojik uyku hali ve beceri eksikliğiyle, çevresel-biyolojik sorunların hepsi bir araya geldiğinde sorunlar da çığ gibi büyüyebilmektedir.
Bunları bilmek neyi değiştirecek? diye düşünebilirsin.
Benim değil, onların bunları bilmesi gerek, diyebilirsin.
Önerim, senin önce kendine dönüp psikolojik uyku halinden çıkma alışkanlığını geliştirmeye odaklanmandır.
O zaman diğer her faktör konusunda ne yapman gerektiğini anlayabilirsin.
Eğer sorunlu kişiler karşısında kendini bir mağdur olarak görüyorsan bu kişilere karşı kendini koruyabilmeye ihtiyacın var demektir.
İşte bunu yapabilmek için uyku halinde olmaman gerekiyor.
Uyandığında kimle karşılaşırsan karşılaş doğru adımları atabilmeye başlayabilirsin.
Sen kendi yarattığın sorunlarını çözümlemeye başladıysan başkalarının yarattığı sorunlar karşısında da daha güçlü olacaksın.
Geliştirmen gereken beceriler üzerinde daha etkili şekilde çalışıp sorunlu biyolojik, çevresel etkenlerle daha iyi başa çıkabileceksin.
Kendinin Terapisti Ol adlı kitabım bu konuda 4 basamaklı Uyan Yöntemi sistemimi nasıl kullanabileceğini tanıtıyor.
Oradaki sistemi öğrenip uygulamanı tavsiye ederim. Kitapla ilgili bilgi alabileceğin linki için tıklayabilirsin.
http://kendininterapistiol.com
Kendine iyi bak. Kendini ve diğer insanları daha iyi anlamaya başladıkça gerçeklikle daha iyi yüzleşip gerekenleri yapabileceksin.
Uzm. Psk. Cem Gümüş
