Cinsel Tacize – İstismara Uğrayan İnsanların Psikolojisi Nasıl Etkilenir?

Cinsel istismar, özellikle de çocukluk veya ergenlik yaşlarında yaşayanlar için oldukça sarsıcı ve geride bırakması zor olaylardan birisidir.

Neden bu kadar sarsıcı olabileceğini anlamakta zorlanan kişiler olabileceğini görebiliyoruz.

Bu tür bir travmada anlaşılmamak da ikincil bir travma olarak işleri daha da karıştırıyor. 

Ben çocuk yaştaki kişilerle  çalışmıyorum ancak yetişkinlik dönemindeki insanların çocuklukta yaşadığı deneyimlerle çalışıyorum.

Bu zorlayıcı deneyimlerden önemli bir kısmı da cinsel istismar olabiliyor. 

Bu yazıda, cinsel istismarın-tacizin psikolojik etkilerine odaklandım.

Etkilerini anlamak konunun ciddiyetini idrak etmek için çok önemli.

Bu tür bir deneyim yaşayan biri olarak dinliyorsan istismarın pek de fark etmediğin negatif etkilerini anlayıp belirli bağlantılar kurabilirsin.

Tetiklenme Konusu

Bir yakının yaşadıysa onun durumunu daha iyi anlama şansın olabilir çünkü genelde bu tür durumları yaşayan kişilerde bastırma ön planda olduğu için anlatmamaya çalışırlar.

Bu konuda farkındalığını artırmak istediğin için de okuyor olabilirsin. Toplum olarak bilinçlenmeye gerçekten ihtiyacımız var.

Çocukluğun getirdiği dezavantajlar nedeniyle yaşanılan olumsuz deneyimleri çocuğun kendi başına sindirip çözümlemesi çok zordur.

Cinsel istismar gibi olaylarda ise bu daha da zordur.

Çünkü bu tür olaylarda genelde çocuk kimseyle paylaşmadan olayı unutmaya çalışır.

Ancak kaygı, öfke, üzüntü, suçluluk, heyecan gibi birçok duyguyu aynı anda yaşamaya neden olan bu olay sadece unutulmaya çalışılarak sindirilemez.

Bu yüzden de çocukluk döneminde yaşanılan istismar, yetişkinlik yaşamında yaşanılana göre daha büyük etkilerde görülebiliyor.

Uzun vadeli negatif etkilerin neler olduğunu anlamanın birçok açıdan çok önemli olduğunu düşünüyorum.

Cinsel istismarın önemli etkileri nelerdir?

Güven duygusunun sarsılması

• Anne-babanın koruyuculuğu olduğuna yönelik güven sarsılır.
• Eğer anne ya da babadan bu tür bir istismar olursa bu sarsılma çok çok fazla olur.
• Temel bağlanma ihtiyaçları da yara alır. Bu birçok sorunun kaynağıdır. Çocukluk yaşamı, yaralı bir zemin üzerine inşa olur. 
• Diğer yakın davranan insanlara karşı da güvensizlik duygusu oluşur.

İlişki sorunları

• Kendini değersiz olarak düşünme eğilimi görülebilir.
• Yakınlık kuramama, sevilmeyeceğini düşünmek gibi sorunlar olabilir.
• Güvensizlik nedeniyle bağlanma sorunları olabilir.
• Ebeveyn olarak kendi çocuklarına daha izin verici serbest ya da koruyucu bir tutumla yaklaşabiliyor. Ebeveynlik konusunda kendinden şüpheye düşmeler olabiliyor. Kendi anne-babam gibi olmayacağım, düşünceler gündeme gelebiliyor.

Öfke sorunları

• İnsanlara güvensizlikle birlikte onlardan zarar görme konusunda ekstra hassas olunabiliyor.
• Kullanılmama, sömürülmeme, ezilmeme isteği ve öfke enerjisiyle güçlü hissetmeye çalışmak sık görülebilir.

Cinsel hayatın olumsuz etkilenmesi

• Cinsellik travmaların tetiklenmesine neden olabilir.
• Cinselliğe negatif bakış açısı ve cinsel isteksizlik, uyarılma sorunları görülebilir.

Depresyon

• Olayın yarattığı karmaşık duygular, zorluklar ve yoksunluklarla birlikte uzun süreli depresif ruh hali ve dönem dönem depresyon görülebilir.
• Suçluluk düşünceleri hakim olabilir.
• Ben mi istedim, sevgi zannettim, uyarıldım… gibi düşüncelerle kendi hayatlarını sabote edecek, kendilerini zor duruma sokacak riskli durumlar içine girebilirler.
• İstismara uğrayacakları türde kişilerle uygunsuz ilişkiler olabilir.
• Suçluluk düşüncelerinin baskın olduğu bazı durumlarda takıntılı düşünce ve davranışlar ortaya çıkabiliyor. Ben kötüyüm, ahlaksızım… düşünceleri farklı şekillerde, konularda gelebiliyor. 
• Yetersizlik, güçsüzlük, özgüvensizlik hissedilebilir.
• Doğum sonrası depresyonun da görülme olasılığı daha yüksek.
• Duyguları bastırmanın getirdiği negatif etkiler olabilir.
• Bu bastırma öyle bir noktada olabilir ki; istismarın olumsuz etkilediğinin bile farkında olmayıp, asıl sorun kaynaklarını fark etmeyip, yüzeysel konularda vakit kaybedilebilir.
• Duyguları bastırma savunma mekanizması yoğun kullanıldıysa bu genel bir alışkanlık haline gelebilir. Rahatsız edici duygular bastırılıyorsa genelde rahatsız edici olmayacak olumlu duygular da otomatik olarak bastırılabiliyor. Daha hissiz bir kişiye dönüşmeye neden olabiliyor. 

Kaygı sorunları

• Sağlık kaygıları (bedensel hisler-odak fazlalığı önemli faktör) 
• Fobiler
• Yakınlarını kaybetme, yalnız kalma korkusu 
• Her an kötü bir şey olabileceğine yönelik genel bir kaygı hali gibi durumlar olabilir.

Yeme bozuklukları

• Duygusal olarak rahatlama, kendini yatıştırma amacıyla yeme,
• Bilinçdışı düzeyde karşı cins tarafından arzulanmayacak birisine dönüşmeye çalışma,
• Kendi bedenlerini pis görmek, kendinden nefret etmek, sağlıksız beslenme, bakım yapmama gibi sorunlar olabilir.

Bu etkiler sana tanıdık geliyorsa ya da bir yakınında benzer sorunlar olduğunu gözlemliyorsan, sindirilmemiş cinsel istismar travması olasılığını düşünmek gerekebilir.

Bu noktada bu olayı doğru analiz edip, duygularla birlikte sindirmek ve yarattığı negatif etkilere göre bir yol haritası çizmek önemlidir.

Uzm. Psk. Cem Gümüş