Benmerkezci olmak da yanlış, benim senmerkezci dediğim başkaları odaklı yaşamak da yanlış.
Peki ne yapmak lazım?
Bizmerkezciliği öneriyorum.
Eğer benmerkezcilik ve senmerkezcilik arasında sıkışmış hissediyorsan aşağıdaki 4 önerimi sonuna kadar okumanı öneririm.
Benmerkezci şekilde sadece kendi ihtiyaçlarını önemseyip kendini merkeze almak iyi bir şey değildir. Bunu biliyorsun.
Benmerkezci hareket ettikçe narsisist eğilimler çıkabilir, ilişki kurması zor birisine dönüşebilirsin.
Bunun tam zıttı olarak senmerkezci şekilde kendini hep ikinci plana alıp başkalarını memnun etmeye çalışmak da iyi bir şey değildir.
Dolayısıyla sıkışmış hissedebilirsin.
Buna en güzel örneklerden birisi, ebeveyn olmaktır.
Çocuğunla ilgilenmek, onun isteklerini karşılamak istiyorsun ama kendine de zaman ayırma isteğin var.
İçindeki çocuğun ihtiyaçları geçmişte ihmal edildiği için aynısını çocuğunun da deneyimlemesini istemiyorsun.
Ama şu anda çocuğuna çok fazla senmerkezci şekilde yaklaşınca da yine senin ihtiyaçların ihmal edilmeye devam ediyor.
Yaşadığın tükenmişlik sonrası çözüm olarak benmerkezci birine de dönüşmek istemiyorsun ama senmerkezciliğin de ideal bir çözüm olmadığını biliyorsun.
Bu gibi durumlar tanıdık geliyorsa bizmerkezci birisine dönüşmeye niyetlenmeni öneririm.
Bizmerkezcilik bizi merkeze almaktır.
Biz dediğim şey de her şeyi içeriyor.
Tüm insanları, doğayı, evreni içine alan bir biz bilinci sorumluluğuyla hareket etmenin dünyayı kurtaracak kadar önemli olduğunu düşünüyorum.
Bizmerkezci olduğunda hem kendi ihtiyaçlarını hem de diğerlerinin ihtiyaçlarını gözetirsin.
İnsanların dışında canlılar, doğanın ihtiyaçlarına da özen gösterirsin.
Bizmerkezcilik teoride mantıklı olsa da pratikte tabii ki kolay değil.
Bizmerkezciliği hayata geçirmek için 4 tane önerim var.
1. Mevcut Stilini Fark Et
Öncelikle mevcut stilinin nereye yakın olduğunu fark etmeni öneririm.
Benmerkezcilik ya da senmerkezcilikten hangisine yakınsın?
Genelde benmerkezci kişilerde narsist eğilimler de olabileceğinden dolayı kendi kusurlarının bilincinde olmayabiliyorlar.
Öyle olunca da bu gibi kişisel gelişim konuşmalarıyla ilgilenmeyebiliyorlar ama belki de farkındalığı yüksek olan bir benmerkezci olabilirsin.
Mevcut stilini fark ederek bu konuda uyanık kalabilir ve özel manevralar yapabilirsin.
2. Reaktif Değil Vizyoner Ol
Neyi merkeze alma eğilimin olduğunun farkında olmak, vizyoner mod denilen duruma girmeni sağlayacaktır.
Vizyoner mod demek anlık duygularla tepkisel davranmak yerine sana ve diğerlerine iyi gelecek en makul vizyoner çözüm doğrultusunda ilerlemeye niyetlenmektir.
Bir duruş sergilemek olarak düşünülebilir.
Belli değerler, prensipler doğrultusunda kararlılıkla hareket etmektir.
Reaktif olarak hareket edersen birisinin söylediği bir söz alınganlık yaşamana ve pişman olabileceğin tepkileri vermene ya da içe atmana neden olabilir.
Benmerkezci eğilimlerin varsa reaktif şekilde hemen kendi ihtiyacını merkeze almak yerine empati becerini geliştirmeye odaklanabilirsin.
Senmerkezci eğilimlerin varsa hoşuna gitmeyen bir beklentiyle karşılaşınca hemen evet demek yerine “Ben bir düşüneyim” diyerek reaktif davranmayabilirsin.
Böylece olması gereken tepkileri kendi içinde tartmaya zamanın olur ve vizyonuna uygun hareket edebilirsin.
Reaktif şekilde davrandığında psikolojik uyku hali dediğim otomatik yaşam modunda takılıp kalırsın.
Rüzgarda savrulan yaprak gibi hisseder ve bilinç dışında hangi kodlar hakimse o kodlarla hareket edersin.
3. İletişim Becerilerini Geliştir
İletişim becerisi derken güzel sohbet etmekten bahsetmiyorum.
Anlaşmazlık yaşanan, gergin konularda iyi bir şekilde kendini ortaya koyabilmek, müzakere edebilmek, karşı tarafa etki edebilmekten bahsediyorum.
Böylece benmerkezci şekilde katı bir biçimde kendini ortaya koyup baskı kurmaz, ilişkideki kişileri zor durumda bırakmazsın.
İletişim becerilerin iyi olursa senmerkezci şekilde davranmayıp kendi sınırlarını agresif olmadan da koruman kolaylaşır.
Özellikle de seni kullanma eğiliminde olan kişilerin manipülatif stratejilerine güçlü şekilde cevap verebilme şansın olur.
4. Zorlayan Faktörler Üzerinde Çalış
Bizmerkezci olmada en çok üzerinde durman gereken şey, seni zorlayacak faktörleri fark etmektir.
Bizmerkezci olmanın hem kendi hem de karşı tarafın ihtiyaçlarına özen göstermek olduğunu söylemiştim.
Bu her zaman % 50-50 olacak diye bir şey yok tabii ki.
Burada adil bir hesap kitap yapmak imkansızdır.
Sonuç olarak bazen aldığımız kararlar herkesi yüzde yüz tatmin etmeyecektir.
Bu gibi durumlarda bizmerkezci vizyoner pozisyonunda sağlam durabilmek lazım.
İşte bu süreçte az önce söylediğim türde durumlar nedeniyle bizmerkezci pozisyonda kalmak zor olabilir.
Diyelim ki, sorumsuz bir kardeşin var ve ailede hep sana sorumluluk yüklendi.
Onun eksikliklerini sen telafi ettin.
Ama iş öyle bir noktaya geldi ki onun büyük oranda arkasını toplar geldin.
Aslında yetişkin kardeşinin zorlansa bile alabileceği sorumluluklar olduğunu görüp bu sorumlulukları ona devretmeye karar verdiğinde senmerkezciliğine alışmış kişiler suçluluk hissi yaratıp seni manipüle etmeye çalışabilir.
Sen güçlüsün, yaparsın, ona yazık, yapamıyor işte, sabırlı ol vb. diyebilirler.
Bu noktada bizmerkezci olmak bu kararının arkasında durmayı gerektirir.
Özellikle kardeşinin hoşuna gitmeyecek bu durum aslında onu da düşündüğünü gösteriyor.
Onun sorumluluk bilincini geliştirmesi için kendini geriye çekmen bir fırsat sağlar.
Bu fırsatın o anda farkında olmasalar da senin farkında olup kararlılıkla bizmerkezci pozisyonda kalman gerekir.
Bunun gibi zorlayan faktörlere birçok örnek verilebilir.
Bizmerkezci pozisyonda kalmanı güçleştirecek diğer bir şey de, kendini sabote etmektir.
Geçmişteki irili ufaklı olumsuz deneyimler sonrası kendini suçlu ve kötü birisi olarak görüyor, mutluluğu hak etmiyorum düşüncelerle yaşıyor olabilirsin.
Bu yüzden senmerkezci olmayı daha erdemli ve doğru davranış olarak görebilirsin.
Dolayısıyla bizmerkezci hareket edebilmek için bu tür işlenmemiş travmaları geride bırakman ve iç dünyanda bazı güncellemeler yapman gerekir.
Herkes travmalarına “Mutluluğu hak etmiyorum.” düşüncesiyle yaklaşmayabiliyor.
Benmerkezcilikle bağlantılı bazı kişiler de; “Ben çok çektim, çok ezildim, artık mutlu olmayı hak ediyorum, kimseye eyvallahım yok, sadece kendimi düşüneceğim.” diyebiliyor.
O zaman da diğerlerinin kendisine hizmet etmesini, koşulsuz anlayış göstermesini bekliyor.
Bu benmerkezci beklentiler biz bilincini ortadan kaldırdığı için zaman içinde bu kişilerin ilişkilerinde mutsuzluklar ve kopmalara neden oluyor.
Özellikle bu kişilerin eşleri zaman içinde değersiz hissedip duygusal olarak ilişkiden kopmaya başlayabiliyorlar.
Kendine iyi bak. Bizmerkezcilik bilinciyle bunu yapmanı öneririm.
Uzm. Psk. Cem Gümüş
